شاید اغراق نباشد اگر جایزه‌ی نوبل را شناخته شده‌ترین دستاورد دنیای
ادبیات بنامیم. در جریان اعطای این جایزه‌ی معتبر كه سالانه از سوی آكادمی
نوبل به مجموعه آثار یك نویسنده تعلق می‌گیرد، اما استثنائات و رویدادهای
غیرمتعارفی نیز روی داده كه مرور برخی از آنها خالی از لطف نیست.
نگاهی به نكات جالب و خواندنی از 111 سال برگزاری معتبرترین جایزه‌ی ادبی دنیا می‌اندازیم.
** اولین جایزه‌ی نوبل ادبیات در سال 1901 به «سولی پرودوم»، نویسنده‌ی فرانسوی اعطا شد.
اگرچه مرسوم است اعضای آكادمی نوبل هرسال یك نویسنده را انتخاب كنند، اما
در سال‌های 1914 و 1918، 1935، 1940، 1941، 1942 و 1943 هیچ نویسنده‌ای
به عنوان برنده‌ی نوبل معرفی نشد. علت عدم برگزاری و اعطای این جایزه مهم
ادبی درگیری جنگ‌های جهانی و گاه به اجماع نرسیدن اعضای تصمیم گیرنده بوده
است.
** یكی از دلایل دشواری
پیش‌بینی برنده‌ی نوبل در هر سال، قوانین سفت و سخت آكادمی است. طبق یكی
از این قوانین، فهرست نامزدهای این جایزه تا 50 سال باید مخفی بماند. در
حال حاضر تنها اسامی كاندیداهای نوبل بین سال‌های 1901 تا 1950 در دسترس
است.
** زمانیكه «آلفرد نوبل» آخرین وصیت‌نامه‌اش را به نگارش درآورد، برای نویسندگان تمام كشورها حقی
برابر قائل شد. اما نگاهی به تاریخچه برندگان نوبل ادبیات نشان می‌دهد
اعضای آكادمی سوییس توجه ویژه‌ای به كشورهای اروپایی نشان می‌دهند. از
مجموع 108 برنده‌ی معتبرترین جایزه ادبی جهان، تنها 28 نویسنده غیر
اروپایی بوده‌اند! علاوه‌بر این، آمار نشان می‌دهد كشور سوئد بیشتر از تمام
كشورهای قاره آسیا سابقه‌ی كسب جایزه‌ی نوبل را دارد.
** جوان‌ترین نویسنده‌ای كه مدال نوبل ادبیات را تاكنون به گردن آویخته، هنگام كسب این جایزه 42 سال داشت. «ویلیام كیلپنگ»، نویسنده‌ی انگلیسی بود كه در سال 1907 این جایزه‌ی بزرگ را به دست آورد.
«دوریس لسنیگ» دیگر نویسنده‌ی انگلیسی بود كه در سال 2007 در سن 88 سالگی
لوح نوبل ادبیات را به دست گرفت و عنوان پیرترین برنده‌ی این جایزه را كسب كرد.
** یكی از نادرترین رویدادهای مراسم اعطای این جایزه، انتخاب نویسنده‌ی مُرده
به عنوان برنده‌ی نوبل است. اعضای آكادمی نوبل تنها یك‌بار در سال 1931
نام «اریك آكسل كارلفلدت» فقید را به عنوان برنده اعلام
كردند. البته آكادمی سوئد بعدها در سال 1974 به این نتیجه رسید كه دیگر هیچ
نویسنده‌ای را پس از مرگ به عنوان برنده معرفی نكند؛ مگر آنكه او بعد از
اعلام نتایج درگذشته باشد.
** در تمام ادوار برگزاری جایزه‌ی نوبل ادبیات، تنها دو نفر از دریافت این جایزه‌ی ارزشمند خودداری كرده‌اند؛ «بوریس پاسترناك»، خالق كتاب «دكتر ژیواگو» در سال 1958 تحت فشار مقامات شوروی سابق از سفر به استكهلم برای دریافت این جایزه خودداری كرد. دیگر نام ماندگار در این زمینه «ژان پل سارتر»،
فیلسوف و نویسنده‌ی معروف فرانسوی بود كه در سال 1964 به دلیل عدم اعتقاد
به هیچ جایزه‌ی رسمی نوبل ادبیات را رد كرد. وی در این‌باره گفت: این كه من
پای امضای خود بنویسم «ژان پل سارتر» با اینكه بنویسم «ژان پل سارتر»
برنده‌ی جایزه نوبل فرق می‌كند. نویسنده نباید اجازه دهد تبدیل به یك موسسه
رسمی شود، حتی اگر این رخداد به محترمانه‌ترین شكل ممكن روی دهد.
** تاكنون تنها در چهار دوره از جوایز نوبل ادبیات، همزمان بیش از یك نفر به
عنوان برنده معرفی شده‌اند كه البته وقوع آن بیشتر در دیگر شاخه‌های
جایزه‌ی نوبل متداول است. در سال 1904، «فردریك میسترال» فرانسوی و «خوزه اچه گارا»ی اسپانیایی، در سال 1917 «كارل آدولف گیلروپ» و «هنریك پونتوپیدان» هر دو از دانمارك، در سال 1966 «شموئل یوسف آنیون» اسراییلی و «نلی ساچز» سوییسی و در سال 1974 «ایویند جانسون» و «هری مارتینسون» از سوئد مشتركا جایزه‌ی نوبل ادبیات را دریافت
كرده‌اند. با این حال، هیچ نویسنده یا شاعری بیش از یك‌بار این جایزه را
كسب نكرده است.
** یكی دیگر از مطالب جالب درباره معتبرترین جایزه‌ی ادبی جهان متغیر بودن
جایزه‌ی نقدی آن بسته به درآمد سالانه‌ی بنیاد نوبل است. اگر جایزه نوبل
به دو برنده تعلق بگیرد، جایزه نصف می‌شود. اما اگر نام سه برنده به صورت
مشترك اعلام شود، سهم هر كدام 50، 25 و 25 درصد خواهد بود. آكادمی نوبل در
سال 2012 اعلام كرد، جایزه‌ی نقدی خود را از 10 میلیون به هشت میلیون كرون
(یك میلیون و 100 هزار دلار) كاهش داده است.
** یكی از قوانین جایزه‌ی نوبل كه جلب توجه می‌كند، این است كه هیچ نویسنده‌ای نمی‌تواند برنده‌ی نوبل ادبیات باشد، مگر اینكه نامش حداقل دوبار در فهرست نامزدهای اعضای آكادمی ظاهر شده باشد. به همین دلیل است كه نام نویسندگان زیادی هر سال به عنوان نامزد دریافت این جایزه در محافل ادبی می‌چرخد.
** شگفت‌انگیزترین انتخاب آكادمی نوبل در شاخه‌ی ادبیات به عقیده‌ی بسیاری، «وینستون چرچیل» است كه در سال 1953 به این عنوان دست یافت. او در واقع برای جایزه‌ی صلح نوبل نامزد بود كه به عنوان برنده‌ی نوبل ادبیات معرفی شد.
** جایزه‌ی نوبل ادبیات قرار است به نویسندگانی اعطا شود كه در راستای
ایده‌آل‌ها بیشترین خدمت را به اهل قلم كرده‌اند. اما در فهرست برندگان این
جایزه‌ی بزرگ نام شخصیت‌های برجسته‌ی بسیاری خالی است كه موجب می‌شود برخی
آكادمی نوبل را به قضاوت ناعادلانه متهم كنند. از این میان می‌توان به «لئو تولستوی» و «آنتوان چخوف» اشاره كرد كه گفته می‌شود دلیل عدم اعطای نوبل به آنها اختلاف همیشگی دو كشور سوئد و روسیه بوده است.
تقدیر سازمان ملل از زنان فعال در ولایت بغلان 
پناهندگان افغانی در ایران بیمه میشوند
